شهرستان صخره ای و کوهستانی کلیبر در استان آذربایجان شرقی
شهرستان کلیبر سرزمین صخره ای و بهشتی بی نظیر در استان آذربایجان شرقی است. کلیبر با وسعت 2072 کیلومتر مربع (4?5 درصد مساحت استان) در 165 کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان خداآفرین، از سمت شرق با استان اردبیل، از سمت غرب با شهرستان ورزقان و از سمت جنوب با شهرستان اهر هممرز است. کلیبر دارای 89?698 نفر (سرشماری سال 1385خ.) جمعیت می باشد. زبان گفتاری مردم این شهرستان زبان ترکی آذربایجانی است ولی با زبان فارسی نیز آشنایی دارند. کلیبر، که در نوشتههای وقایع نگاران اسلامی تحت عنوان بذ یا بذین شناخته می شود، پایگاه بابک خرمدین بود. او در سال 816 میلادی علیه خلافت اسلامی قیام کرد و در سال 836 میلادی از افشین شکست خورد و کلیبر به دست اعراب افتاد. حوادث دوران مقاومت دو دههای بابک کلیبر را در کانون توجه مورخین مسلمان قرار داد. این شهر رویایی تنها معبر کوهستانی میان اهر و بخشهای ساحلی رود ارس بوده و دارای جاذبههای توریستی و چشم اندازهای فوق العاده گردشگری است که سالانه میزبان هزاران نفر از گردشگران است.
کلیبر دارای آب و هوایی معتدل کوهستانی می باشد سراسر پیرامون این شهر از جنگل های تنک و مراتع پوشانیده است این شهر مانند نگینی در استان آذربایجان شرقی می در خشد. بیشتر مواقع از سال را کوه های این شهرستان از مه پوشیده شده است که زیبایی این شهر را دو چندان می کند. اهالی این شهرستان باغ های زیبایی دارند که در داخل باغ ها خانه ساخته اند و در بهار و تابستان برای خوش گذرانی و تفریح شبها را در خانه باغ های خود سپری می کنند که لذت خاصی دارد.
شهرستان کلیبر نه تنها به علت صخره ای بودن و جنگل های مرتع و سرسبزش و کوه های مه آلودش مشهور است بلکه در هر نقطه از این شهر زیبا جاذبه های تاریخی و منطقه های بکری را خواهید دید که شما را ساعتها محو تماشای خود می کنند. این شهر با بافت قدیمی و معماری خود جذابیت خاصی دارد که گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می کند. برای مثال مسجد جامع کلیبر از آثار باستانی این شهر است که این مسجد گنبدی بزرگ دارد و در گذشته مناره ای به ارتفاع 45 متر و قطر 17 متر داشته است. اما این مناره در اثر بمباران روس ها در سال 1320 خورشیدی آسیب دید و ده سال بعد به طور کامل فروریخت. این بنا 50 متر ارتفاع و 30 متر عرض دارد. از دیگر ساختمان های قدیمی باید به امامزاده کلیبر اشاره کرد که در سال 1290 خورشیدی بنا شده است. آق بوش (برج سفید) و برج امید که اکنون فقط یک خرابه هستند به دوران زرتشت تعلق دارند. دژ خانلار خان کلیبر در بالای شهر قرار دارد و بخش زیادی از آن تخریب شده است این چند مورد مکان دیدنی از دیگر آثار های تاریخی شهرستان کلیبر می باشند. اما سه مورد از مشهورترین و پربازدیدکننده ترین جاذبه های کلیبر شامل قلعه بابک، آینالو و مکیدی درهسی هستند که ما شما را با این سه مکان زیبا آشنا خواهیم کرد.
قلعه بابک:
قلعه بابک که به دژ بابک، بذ و قلعه جمهور نیز معروف است که در 3 کیلومتری شهرستان کلیبر و در بالای کوهی به ارتفاع 2300 متر قرار دارد این قلعه? که مانند قلعه بهستان استان زنجان در زمان ساسانیان ساخته شده و نام خود را از اسم بابک خرمدین، رهبر مقابله با مهاجمین عرب تا سال 893 میلادی، گرفته است. در قدیم برای دیدن این قلعه و رسیدن به آن که در نوک کوه واقع شده بود از مسیر بکر و جنگلی دره رهسپار می شدند و با هر سختی و مشکلاتی که بود پس از حدود 2 تا 3 ساعت به قلعه می رسیدند. اما اکنون از طریق راهی آسان از پشت هتل بابک، مسیری سنگلاخی وجود دارد که گردشگران می توانند با پاترول و لندروورهایی در پارکینگ هتل وجود دارند که با صرف هزینه ای به بالا کوه برای دیدن قلعه بابک بروند.
پیش از رسیدن به دروازه قلعه باید از معبری عبور کرد. این معبر شبیه دالان است و فقط یک نفر می تواند از آن عبور کند. معبر در فاصله دویست متری دروازه قلعه و مقابل آن واقع است. در قلعه دو برج دیدهبانی وجود دارد که یکی مخروطی و دیگری مدور واستوانهای از سنگهای تراشیده با ملاط ساروج ساخته شده اند. بنای دژ سه طبقه است. پس از آن تالار اصلی وجود دارد که اطراف آن را هفت اتاق فرا گرفته است. همه اتاق ها به تالار مرکزی راه دارند. قسمت شرقی دژ تاسیسات دیگری مرکب از اتاقها و آب انبارها ساخته شده است. سقف آب انبارها با طاق جناغی و گهوارهای استوار شدهاند. محوطه داخلی آنها نیز به وسیله نوعی ساروج غیر قابل نفوذ گشته اند و به هنگام زمستان از برف و باران پر شده و در تابستان و هنگام مضایق و محاصرهها از آب آنها استفاده میشد.در سمت شمال غربی دژ پلکان هایی سرتاسری وجود داشته که اکنون ویران شده و قسمت هایی از آن بیرون خاک است و تنها راه صعود به بخش های مرتفع تر بناست.
آینالو:
آینالو بهشتی گم شده در منطقه محافظت شده ارسباران می باشد این منطقه بکر حفاظت شده در توابع بخش خداآفرین شهرستان کلیبر استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این منطقه دارای اقلیمی معتدل و کوهستانی با آب و هوایی مطبوع و دلپذیردر فصل بهار و تابستان و زمستانی سرد می باشد. هم چنین دارای پوشش جنگلی و مرتعی فراوانی بوده که از جمله آنها میتوان به بلوط، ممرز، افرا، گیلاس وحشی، سرخدار، بارانک، نارون، ارس، گردو، گلابی وحشی، زالزالک، انار و … اشاره کرد.
آینالو محدوده بخش بسیار کوچکی از منطقه 80 هزار هکتاری حفاظت شده ارسباران می باشد که از شمال غربی به روستای وایقان و از جنوب شرقی به روستاهای بالان و بهروز منتهی میشود. سازمان یونسکو در سال 1354منطقه حفاظت شده ارسباران را به عنوان ذخیرهگاه زیستکره درفهرست مناطق با ارزش طبیعی جهان ثبت کرده است. از راه های رسیدن به این منطقه جاده پارس آباد- جلفا می باشد و همچنین از طریق جاده عاشقلو که تماما آسفالت است و فقط در حدود 1?5 کیلومتر خاکی است راه دیگر از طرف کلیبر می باشد تا روستای اسکلو آسفالت و ما باقی خاکی می باشد. در اطراف تمامی این راه ها درختان و درختچه های سرسبز و بلند قامت فرا گرفته است که رانندگی برای شما با دیدن این همه زیبایی لذت بخش خواهد بود. این منطقه دست نخورده یکی از سر سبزترین مکان های زیبای برای گذراندان یک پیک نیک عالی می باشد.
پارک جنگلی مکیدی:
پارک جنگلی مکیدی یا دره مکیدی دره ای جنگلی و سرسبز در میان جنگل های ارسباران در 22 کیلومتری شهرستان کلیبر در شمال استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این تفرجگاه درست در پشت کوهستان های جاویدان قرار دارد که در ادامه راه آسفالته قلعه بابک بعد از گذر از روستای شجاع آباد، هجراندوست و آغویه و علی آباد به این پارک می رسد . این مکان با داشتن چمن زارهای معطر در دل جنگل جای دنج و آرامی برای آرامش و استراحت عاشقان طبیعت فراهم ساخته است.مکیدی تا چند سال پیش جنگلی بکر و دست نخورده و مملو از درختان فندق و خرگوش بود. اما چندین سال است در آن آلاچیق و بوفه و پارکینگ ساخته شده است و آخر هفته ها پذیرای مسافران بیشماری است که از شهرهای اطراف و خود کلیبر به سمت آن سرازیر می شوند.